Κακοποίηση των ζώων: πώς σχετίζεται με την ψυχική υγεία;
‘’ Ο πολιτισμός ενός έθνους διακρίνεται από τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι συμπεριφέρονται στα ζώα ‘’. Μαχάτμα Γκάντι – Ινδός πολιτικός.
Τα ζώα ανέκαθεν αποτελούσαν θύματα κακοποίησης του ανθρώπου. Τα σημερινά χρόνια τέτοιου είδους συμπεριφορές τιμωρούνται σύμφωνα με το νόμο αφού πλέον θεωρούνται ποινικό αδίκημα. Ήδη από την δεκαετία του 1980 η κακοποίηση των ζώων χαρακτηριζόταν ως σοβαρή αντικοινωνική συμπεριφορά με ψυχολογικό υπόβαθρο. Από τον Ιανουάριο του 2015 το FBI χαρακτηρίζει την κακοποίηση των ζώων ‘’ έγκλημα κατά της κοινωνίας ’’ και το κατατάσσει στην μεγαλύτερη βαθμίδα κακουργημάτων μαζί με την ανθρωποκτονία και τον εμπρησμό.
Ως κακοποίηση των ζώων ορίζεται οποιαδήποτε μη κοινωνικά αποδεκτή ανθρώπινη συμπεριφορά που προκαλεί άσκοπη ταλαιπωρία, αγωνία, φόβο, πόνο, τραυματισμούς μέχρι και τον βίαιο θάνατο ενός ζώου (Merck, 2012).
Η κακοποίηση των ζώων μπορεί να οριστεί είτε ως σωματική (όταν βλάπτεται η σωματική υγεία του ζώου) είτε ως συναισθηματική (όταν βλάπτεται η συναισθηματική ευεξία του ζώου). Ακόμη, η κακοποίηση μπορεί να χαρακτηριστεί ως ενεργητική ή ως παθητική. Η ενεργητική κακοποίηση αφορά παράνομες πράξεις από πρόθεση με σκοπό την θανάτωση ή την κακομεταχείριση του ζώου. Οι πιο συνηθισμένες πράξεις ενεργητικής κακοποίησης είναι η χρήση δηλητηρίων (φόλες), οι τραυματισμοί με ποικίλους τρόπους, οι κυνομαχίες, οι πυροβολισμοί, η πρόκληση πνιγμού κτλ. Ακόμη, στην κατηγορία της ενεργητικής κακοποίησης ανήκει και η κτηνοβασία (σεξουαλική κακοποίηση) η οποία αναφέρεται στον εξαναγκασμό του ζώου σε σεξουαλική επαφή με τον θύτη. Σχετικά με τα όρια της ενεργητικής κακοποίησης των ζώων αξίζει να αναφερθεί ότι διαφέρουν από κοινωνία σε κοινωνία καθώς και η αντίστοιχη νομοθεσία τους εξαιτίας των θρησκευτικών πεποιθήσεων, της κουλτούρας και των εθίμων του κάθε τόπου ξεχωριστά. Οι συνηθέστερες μορφές ενεργητικής συναισθηματικής κακοποίησης είναι η πρόκληση φόβου, αγωνίας και άγχους με αποτέλεσμα τη μεταβολή της συμπεριφοράς του ζώου. Η αναγνώριση της εν λόγω κακοποίησης είναι αρκετά δύσκολη ενώ παρουσιάζει και πληθώρα παραλλαγών (Arkwow, 2015). Η παθητική κακοποίηση ή παραμέληση αφορά στην αδιαφορία ή την άγνοια του ανθρώπου σχετικά με την παροχή των βασικών « εφοδίων » προς το ζώο με αποτέλεσμα την αποτυχημένη κάλυψη των βασικών του αναγκών (σωματικών και συναισθηματικών) το οποίο οδηγεί σε μακροχρόνια ταλαιπωρία. Η παθητική κακοποίηση δεν ορίζεται με τον ίδιο τρόπο για όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες λόγω της έλλειψης διεθνώς αποδεκτών προτύπων σχετικά με τους κατάλληλους τρόπους φροντίδας των ζώων. Οι πιο συνηθισμένες μορφές παθητικής κακοποίησης είναι η στέρηση τροφής ή νερού, η στέρηση κτηνιατρικής περίθαλψης, η έλλειψη του κατάλληλου μέρους διαβίωσης, η έλλειψη υγιεινής στο χώρο διαβίωσης, η εγκατάλειψη του ζώου κτλ. Οι συνηθέστερες μορφές παθητικής συναισθηματικής κακοποίησης είναι η αδιαφορία του ανθρώπου προς το ζώο, η απομόνωση του ζώου από τα υπόλοιπα ζώα του είδους του καθώς και η εγκατάλειψή του.
Κακοποίηση των ζώων από παιδιά και εφήβους
Η κακοποίηση των ζώων από ανήλικους φανερώνει τη μη φυσιολογική τους ανάπτυξη και αφορά παιδιά και έφηβους όλων των κοινωνιών. Η κακοποίηση των ζώων από τα παιδιά και τους εφήβους είναι συνήθως βραχείας διάρκειας συμπεριφορά παρόλα αυτά σε ένα ποσοστό παιδιών μπορεί να συνεχιστεί και στην ενήλικη ζωή. Αξίζει να αναφερθεί η διαφοροποίηση της κακοποίησης από παιδιά μικρότερα των 6 ετών και μεγαλύτερα των 6 ετών. Στην πρώτη περίπτωση η κακοποίηση λειτουργεί σαν « περιέργεια » με σκοπό τη διερεύνηση αφού τα παιδιά αυτής της ηλικίας δεν έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες γνώσεις για την φροντίδα των ζωών. Αντίθετα, η κακοποίηση από παιδιά μεγαλύτερα των 6 ετών χαρακτηρίζεται από σκοπιμότητα. Τα εν λόγω παιδιά μέσα από τις κακοποιητικές ενέργειες προς τα ζώα αντλούν ευχαρίστηση. Αξίζει να αναφερθεί ότι οι συμπεριφορές των παιδιών μπορεί να μιμούνται αντίστοιχες συμπεριφορές ενός μεγαλύτερου ή ισχυρότερου οικείου προσώπου του περιβάλλοντος του παιδιού ή πιθανόν μέσα από τις κακοποιητικές συμπεριφορές να αποζητούν προσοχή και « θαυμασμό » ή δημοφιλία από την παρέα τους. Η κακοποίηση των ζώων από παιδιά μεγαλύτερα των 6 ετών έχει διακριθεί σε τυπική και χαιρέκακη. Η τυπική κακοποίηση περιλαμβάνει την κακοποίηση του ζώου από πρόθεση, περιλαμβάνει μεμονωμένα κρούσματα βίας κατά του ζώου από το παιδί, το παιδί δεν αποκρύπτει την πράξη του από τους ενήλικες, ο σκοπός του παιδιού είναι διαφορετικός από την πρόκληση ευχαρίστησης, η κακοποίηση αφορά συνήθως στα κατοικίδια της οικογένειας ενώ το παιδί δρα μόνο του. Η χαιρέκακη κακοποίηση περιλαμβάνει την κακοποίηση από πρόθεση, τα πολλαπλά και κατ’ εξακολούθηση κρούσματα βίας, την κρυφή εκτέλεση των πράξεων από το παιδί, ο μοναδικός σκοπός του παιδιού είναι η ευχαρίστηση, η κακοποίηση αφορά και ζώα πέρα από τα κατοικίδια ενώ το παιδί δρα μαζί με συνομήλικους (Arluke, 2012). Τα παιδιά που κακοποιούν παρουσιάζουν έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις και φανερώνουν σοβαρές διαταραχές προσωπικότητας με την πιθανότητα να συνεχιστούν και στην ενήλικη ζωή. Οι κακοποιητικές συμπεριφορές των παιδιών και εφήβων προς τα ζώα συνδέονται με παιδοψυχιατρικές διαταραχές όπως η διαταραχή διαγωγής, οι διαταραχές εξάρτησης και η παραφιλική διαταραχή της κτηνοφιλίας.
Κακοποίηση ζώων από ενηλίκους
Η κακοποίηση των ζώων από ενήλικες είναι συνήθως η εξέλιξη των θυτών -παιδιών και εφήβων. Οι ενήλικοι δράστες εκτός από τα κατοικίδια μπορεί να ασκήσουν βία ακόμα και σε ανθρώπους όπως στον σύντροφό τους και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας(παιδική κακοποίηση, κακοποίηση ηλικιωμένου). Ακόμη, η κτηνοβασία κατά την εφηβική ηλικία είναι ένας σημαντικός παράγοντας συσχέτισης επαναλαμβανόμενων πράξεων βίας στις διαπροσωπικές επαφές κατά την ενήλικη ζωή. Παιδιά που κακοποιούσαν ζώα είναι πολύ πιθανό να εμπλακούν ως ενήλικες σε παραβατικές πράξεις και συμπεριφορές. Τα άτομα που κακοποιούν ζώα χαρακτηρίζονται από περιορισμένες κοινωνικές δεξιότητες, έλλειψη ενσυναίσθησης, χαμηλή αυτοεκτίμηση, παραβατική συμπεριφορά, σεξουαλικές δυσλειτουργίες και πολύ συχνά τείνουν να βασανίσουν το κατοικίδιο του συντρόφου τους ως ένδειξη ισχύος μέσα στη σχέση. Τα εν λόγω άτομα συνδέονται με συγκεκριμένες ψυχιατρικές διαταραχές όπως οι διαταραχές προσωπικότητας (αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας), οι διαταραχές εθισμού ενηλίκων, η κτηνοφιλία ενηλίκων, η διαταραχή προσποίησης δια αντιπροσώπου, το σύνδρομο του Νώε κ.α. Η κακοποίηση των ζώων είναι ένα θέμα που αφορά όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες. Σύμφωνα με το FBI συνδέεται άμεσα με την ενδοοικογενειακή βία και άλλα εγκλήματα. Άτομα που κακοποιούν ζώα προβλέπεται ότι διαπράττουν εγκλήματα κυρίως σεξουαλικής φύσεως. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κακοποίηση των ζώων φανερώνει σοβαρά ζητήματα νοητικής και ψυχικής διαταραχής, με ενδείξεις που εμφανίζονται από την παιδική ηλικία, και δεν αποτελεί απλώς ένα μικρό παράπτωμα που πολλοί ακόμα και στις μέρες μας πιστεύουν. Το κάθε κράτος έχει θεσπίσει αντίστοιχους νόμους για την αντιμετώπιση του φαινομένου με διαφορετικό βαθμό αυστηρότητας και τιμωρίας των δραστών.
Αντιμετώπιση
Πολύ σημαντικός παράγοντας για την αντιμετώπιση της κακοποίησης των ζωών είναι η κατάλληλη ενημέρωση των αρμόδιων αρχών και σωμάτων ασφαλείας σχετικά με την επικινδυνότητα του θέματος καθώς και η κατάλληλη εκπαίδευσή τους για τις βαθύτερες αιτίες που κρύβονται πίσω από το δράστη όπως είναι η ενδοοικογενειακή βία ή η ύπαρξη σοβαρών ψυχικών διαταραχών. Η κακοποίηση των ζώων επεκτείνεται και σε άλλους τομείς της ζωής του δράστη και για αυτό το λόγο θα πρέπει να διερευνάται περισσότερο. Παρόλο που η κυβέρνηση τιμωρεί με ποινές το εν λόγω αδίκημα δεν έχει γίνει ακόμα κατανοητό ότι η εγκληματικότητα των δραστών συνδέεται και με άλλες πολύ σημαντικές ψυχικές διαταραχές. Η βία λειτουργεί σαν ένας κύκλος στη συμπεριφορά του δράστη που παρασύρει συστηματικά και άλλα θύματα μαζί του και μόνο έτσι θα πρέπει να αντιμετωπίζεται. Η κακοποίηση των ζώων είναι απλώς η φανερότερη ένδειξη!
Η κακοποίηση των ζώων δεν είναι πλημμέλημα, είναι κακούργημα!
Τα άρθρα μας προστατεύονται απο τον νόμο 4481/2017 ΕΕ (ΦΕΚ Α 100/20.7.2017) περί πνευματικών δικαιωμάτων και η αντιγραφή τους διώκεται ποινικά.
